Câu trả lời là: “Có, giấy có thể được làm từ quần áo hoặc những tấm giẻ bông cũ!”
Trong nhiều thế kỷ qua, chất thải từ vải dệt bông đã được tái chế rất nhiều cho công việc làm giấy. Với tính chất khỏe khoắn nhưng vẫn mềm mại, các sợi bông thường tạo nên những tấm giấy vô cùng bền đẹp. Kể từ lần đầu tiên phát minh ra quy trình làm giấy cách đây gần 2000 năm về trước, kỹ thuật cơ bản để sản xuất giấy dường như không thay đổi nhiều. Nhà phát minh Ts’ai Lun – người Trung Quốc – trong nỗ lực tìm kiếm một loại chất liệu khác nhằm thay thế cho những tấm vải lụa quý giá, dùng để trình bày văn bản. Với yêu cầu về một bề mặt có khả năng hút mực, ông đã tạo nên tờ giấy đầu tiên từ những xơ sợi thực vật được ngâm mềm, và từ những miếng giẻ lau bằng bông cũ. Mặc dù quy trình sản xuất giấy hiện đại cũng có một vài cải tiến nhất định, nhưng nhìn chung vẫn dựa trên nền tảng ban đầu của ông. Trải qua hàng trăm năm, nhiều loại xơ sợi thực vật khác nhau được sử dụng để tạo ra bột giấy như sợi cây gai dầu, sợi tre, sợi cây gỗ… Ngày nay, bột gỗ là nguyên liệu chính và phổ biến nhất để sản xuất giấy. Nhưng sợi bông mới thực sự là loại xơ sợi chịu được những thử thách khắc nghiệt của thời gian.
Quả vậy! Trên thực tế, bông là loại xơ sợi bền bỉ xuyên suốt chiều dài lịch sử lâu đời của nghề làm giấy. Bông được sử dụng để làm giấy từ rất lâu trước khi bột gỗ được sử dụng đại trà như bây giờ. Trong khi giấy từ bột gỗ dễ dàng bị rách khi dính nước. Thì thành phẩm giấy từ sợi bông chắc bền hơn, và nó cũng không dễ dàng bị rã ra trong nước. Vậy nên thường được ưu tiên sử dụng cho các dự án, hoặc những ấn phẩm, tài liệu yêu cầu tính lưu trữ cao.
Theo tài liệu để lại, giấy từ bột gỗ được phát minh lần đầu tiên từ giữa những năm 1800 ở Đức và Canada. Trước đó, giấy phần lớn được làm từ xơ sợi cotton hoặc từ da động vật. Đó là lý do tại sao, vẫn còn một lượng lớn bộ sưu tập các bản thảo và sách cổ được lưu trữ đến tận ngày nay.
Bạn có muốn thử tự làm giấy tại nhà với quần áo cũ không?
Quy trình sản xuất giấy hiện đại với nhiều công đoạn, sử dụng dây chuyền công nghệ nhìn có vẻ phức tạp. Nhưng thực tế lại khá đơn giản và hoàn toàn có thể tự làm tại nhà với một vài vật dụng không khó để tìm, đặc biệt là việc tạo ra giấy từ những mảnh áo quần cũ. Nếu bạn muốn thử thì dưới đây là một hướng dẫn sơ bộ mà Giấy Lan Vi thu thập và dịch lại từ blog của chị Sarah Kirsten, để cùng tham khảo.
Tất cả những gì bạn cần chuẩn bị cho công việc “sản xuất” giấy tại gia, gồm có:
- Quần áo cũ, hoặc giẻ lau, vải vụn… và một ít giấy báo
- Máy xay
- 2 Khung gỗ (khung ảnh)
- 1 Tấm lưới có kích thước bằng khung gỗ
- Vài tấm khăn để thấm nước
- Bàn ủi
Các bước thực hiện:
Bước 1: Dùng kéo bén cắt quần áo cũ hoặc vải vụn thành những mẫu nhỏ, rất nhỏ. Tốt hơn hết thì bạn nên sử dụng các loại vải lanh (linen), vải sợi bông (cotton) hoặc vải sợi bán tổng hợp rayon… đều được. Không nên dùng vải len (wool) hoặc vải sợi tổng hợp (synthetic fabrics). Và lưu ý, nên chọn vải màu trắng hoặc vải không được nhuộm màu. Vì theo hướng dẫn của bài viết này, khi tự sản xuất giấy bằng tay thì mình sẽ không trải qua công đoạn tẩy trắng bột giấy như công nghệ sản xuất trong các nhà máy!
Bước 2: Cho tất cả những mẫu vải đã được cắt vụn vào máy xay, thêm một ít nước và bật máy xay cho đến khi tạo thành một hỗn hợp bột vải nhão.
Bước 3: Tiếp theo đó, có thể xé nhỏ thêm một vài tờ giấy báo cho vào máy xay, kèm theo nhiều nước hơn một chút. Tiếp tục xay cho hỗn hợp trộn đều vào với nhau.
Bước 4: Đổ hỗn hợp ra một cái chậu lớn chứa đầy nước, và cũng trộn đều. Lúc này, hỗn hợp sẽ loãng hơn rất nhiều và đã sẵn sàng để chuẩn bị làm thành những tờ giấy.
Bước 5: Đặt tấm lưới vào giữa 2 cái khung gỗ rồi kẹp lại. Sau đó, nhúng bộ khung lưới vào chậu hỗn hợp. Đưa tay sàng nhẹ bộ khung lưới để hỗn hợp được trải dàn đều trên bề mặt tấm lưới, rồi nhẹ nhàng nhấc múc phần bột giấy đó lên. Nước từ hỗn hộp sẽ lọt qua những khe hở trên tấm lưới chảy xuống, để lại trên bề mặt tấm lưới một lớp “giấy” lúc này vẫn còn ướt đẫm.
Bước 6: Sau khi nước đã rút đi bớt, tháo 2 khung gỗ để lấy tấm lưới ra, đặt úp mặt tấm lưới cùng lớp “giấy” xuống 1 tấm khăn khô để thấm hết lượng nước thừa.
Bước 7: Cuối cùng, bạn có thể để khô tự nhiên trên khăn. Hoặc cũng có thể dùng bàn ủi để là khô. Và dùng những quyển sách lớn, nặng để đè lên, làm cho tờ giấy được phẳng ra thêm.
Việc dùng bàn ủi có thể giúp giấy phẳng lì và trơn mịn hơn, nên tụi mình vẫn khuyến khích sử dụng bàn ủi cho công đoạn này.
Và thế là xong rồi! Hãy ngắm nghía tác phẩm do chính bạn làm ra đi nào. Không quá khó đúng không?
Nguồn ảnh: Sarah Kirsten Blog
